Renta za uniemożliwienie przerwania ciąży, mimo zagrożenia płodu wadą genetyczną
Bezprawne uniemożliwienie wykonania zabiegu przerwania ciąży, mimo zagrożenia płodu wadą genetyczną stanowi dla rodziców dziecka podstawę do dochodzenia co najmniej kilku roszczeń – zadośćuczynienia, odszkodowania, a zwykle także renty. Sprawy takie niewątpliwie są sprawami bardzo trudnymi, budzącymi liczne wątpliwości nie tylko na tle prawnym, ale również etycznym. Na wstępie przypomnijmy jednak, że zgodnie z polskim prawem kobieta może przerwać ciążę również w przypadku, gdy występuje wysokie prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu lub wystąpienia nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. Ani państwo ani lekarz nie może „zmusić” kobiety do urodzenia ciężko chorego dziecka. Co jednak jeśli z różnych przyczyn, mimo woli ciężarnej, do przerwania ciąży nie dojdzie? Wyjaśniamy czy i na jakiej podstawie kobieta może domagać się renty.
Uprawnienie do dochodzenia wyrównania szkody wynikłej z bezprawnego uniemożliwienia wykonania zabiegu przerwania ciąży
Tak jak wspominałyśmy powyżej, możliwość przerwania ciąży, gdy zachodzi wysokie ryzyko, że dziecko urodzi się z wadami genetycznymi, jest dopuszczalna. W orzecznictwie wielokrotnie podkreślano możliwość dochodzenia roszczeń z tego tytułu – m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2003 r. (sygn. akt V CK 167/03). Sąd Najwyższy wprost przyznał, że „Bezprawne uniemożliwienie wykonania zabiegu przerwania ciąży – w sytuacji określonej w art. 4a ust. 1 ustawy z 07.01.1993 r. ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży – uprawnia kobietę do dochodzenia wyrównania szkody wynikłej z tego zdarzenia”. Orzeczenie to podkreśla, że niezależnie od poglądów natury etycznej i akceptacji lub braku akceptacji obowiązującego stanu prawnego – uniemożliwienie kobiecie poddania się zabiegowi legalnej aborcji traktuje się jako wyrządzenie szkody, naruszenie praw pacjenta i dóbr osobistych (wolności osobistej).
Prawo do przerwania ciąży jako dobro osobiste pacjentki
Prawo do przerwania ciąży podczas, gdy występuje ryzyko, że u płodu rozwijają się poważne wady genetyczne jest dobrem osobistym pacjentki. Ten fakt również podkreślił Sąd Najwyższy, m.in. w wyroku z 6 maja 2010 r. (sygn. II CSK 580/09). W tym samym wyroku sąd uznał, że w razie naruszenia tego prawa, kobieta może starać się nie tylko o zadośćuczynienie za wyrządzoną jej krzywdę, ale również o odszkodowanie rekompensujące zwiększone koszty wychowywania upośledzonego dziecka. Jest to pogląd ustalony w orzecznictwie, co do którego nie zachodzą większe wątpliwości natury prawnej. W tej konkretnej sprawie przyznana została również renta (tymczasowa). Okoliczności były jednak głęboko bulwersujące, ponieważ u powódki poważne wady genetyczne dziecka zostały wykryte dopiero podczas ostatniego z badań. Okazało się, że dziecku nie wykształciła się jedna ręka i obie nogi. Ponieważ na wykonanie aborcji było już za późno (za punkt graniczny uznaje się zwykle 24 tydzień ciąży), lekarze o wadzie nie powiedzieli przyszłym rodzicom w ogóle. Jak wyjaśniali, „nie chcieli ich stresować”…
Świadczenia, których można dochodzić z tytułu uniemożliwienia przerwania ciąży – renta
Renta z tytułu zwiększonych potrzeb, wiążących się z wychowaniem ciężko chorego dziecka jest tylko jednym z roszczeń, których można dochodzić. Wyróżnia je jednak to, że jest świadczeniem okresowym, przyznawanym z reguły co miesiąc. Jest to więc dla rodziców stałe wsparcie finansowe.
W zależności od okoliczności konkretnego przypadku renta może wynosić od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych miesięcznie. Sąd ustalając odpowiednią wysokość renty z tytułu zwiększonych potrzeb nie ma obowiązku zachowania drobiazgowej dokładności i powinien się kierować wskazaniami z art. 322 kodeksu postępowania cywilnego (stanowi tak wyrok SN z dnia 25 listopada 1999 r., II CKN 476/98, niepubl.).
Z pewnością szanse na uzyskanie renty w sprawiedliwej wysokości zwiększa pomoc wyspecjalizowanej kancelarii prawa medycznego. Nasza kancelaria zawsze drobiazgowo analizuje każdą sprawę, aby skutecznie przekonać sąd o tym, że faktycznie powód potrzebuje uzyskać rentę w konkretnej wysokości. Zdajemy sobie sprawę, że regularne otrzymywanie renty stanowi wyraźną pomoc finansową i nierzadko warunkuje normalne funkcjonowanie rodziny.
Dziecko urodzone na skutek braku możliwości przerwania ciąży, mimo zagrożenia płodu wadą genetyczną – renta. Orzecznictwo sądów
Roszczenie o rentę z tytułu zwiększonych potrzeb jest roszczeniem samodzielnym, odrębnym od roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Sąd może uwzględnić je niezależnie od roszczenia o zadośćuczynienie. Sąd Najwyższy podkreślił to już w wyroku z dnia 19 września 1967 r. (sygn. akt I PR 285/67, OSNCP 1968, nr 3, poz. 55).
W wyjątkowo dramatycznej sprawie – niepełnosprawne dziecko przyszło na świat na skutek gwałtu – powódka domagała się zadośćuczynienia oraz renty na rzecz głęboko niepełnosprawnego syna. W sprawie orzekał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 listopada 2003 r., (sygn. akt V CK 16/03). Kobieta padła ofiarą gwałtu nieznanego sprawcy. Podczas pobytu w szpitalu w początkowym okresie ciąży, wiek ciąży określono jako 14-tygodniową, a nie 11-tygodniową jak było w rzeczywistości. Zgodnie z prawem obowiązującym ówcześnie, jak również obecnie, istnieje prawna możliwość usunięcia ciąży, będącej wynikiem czynu zabronionego. Do wykonania zabiegu konieczna była jednak zgoda prokuratora, który wydał postanowienie o powołaniu biegłego, aby ten ustalił czy ciąża faktycznie jest owocem gwałtu. Powódka nie stawiła się jednak na wyznaczone terminy badań i ostatecznie nie wydano zgody na dokonanie aborcji. Powódka wytoczyła powództwo o zadośćuczynienie w wysokości 20 000 zł , odszkodowanie z tytułu uniemożliwienia wykonywania pracy zarobkowej (15 000 zł) oraz zasądzenia zasądzenia renty na rzecz małoletniego syna w wysokości kosztów jego utrzymania (800 zł). Swoje roszczenia popierała faktem, że uniemożliwiono jej wykonanie zabiegu przerwania ciąży, czego przyczyną było niewłaściwe określenie zaawansowania ciąży. Powódka pozwała szpital oraz Skarb Państwa (wojewodę). Sąd Najwyższy uznał że podmioty te, jako odpowiedzialne za bezprawne uniemożliwienie dokonania zabiegu przerwania ciąży, będącej skutkiem czynu zabronionego, „ponoszą koszty utrzymania dziecka w takim zakresie, w jakim matka dziecka sprawująca osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie nie jest w stanie zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb dziecka”.
Rentę przyznano także w głośnej, medialnej sprawie Państwa Wojnarowskich, których dziecko przyszło na świat z poważnymi wadami genetycznymi, ponieważ u ciężarnej nie wykonano odpowiednich badań prenatalnych, dzięki którym można by zdiagnozować takie ryzyko. Dodatkowo w sprawie tej druzgocący był fakt, że powodowie mieli już jedno chore dziecko, cierpiące na tę samą chorobę, co znacznie zwiększało prawdopodobieństwo, że choroba wystąpi również u pozostałego potomstwa. W wyniku kilkuletniej sądowej batalii rodzice wywalczyli zadośćuczynienie wysokości ponad 100 000 zł oraz rentę w wysokości ponad 1 000 zł z tytułu utraconych przez matkę dziecka możliwości zarobkowych oraz zwiększonych wydatków na wychowanie i utrzymanie córki, powodowanych jej niepełnosprawnością. W sprawie orzekał Sąd Apelacyjny w Białymstoku z dnia 8 lipca 2008 r. (sygn. akt I A Ca 278/08). Więcej o tym wyroku pisałyśmy w osobnym artykule.
Co możesz zrobić, jeśli na skutek uniemożliwienia wykonania zabiegu przerwania ciąży wychowujesz chore dziecko?
Odpowiedź na to pytanie brzmi – zadbać o przyszłość swoją i całej swojej rodziny. Jeśli z różnych przyczyn urodziłaś ciężko chore dziecko i uniemożliwiono Ci wykonanie zabiegu przerwania ciąży lub badań prenatalnych – skontaktuj się z nami. Być może przysługują Ci określone roszczenia, jednak upływ czasu działa na Twoją niekorzyść.
Wspieramy pacjentki pokrzywdzone różnego rodzaju błędami okołoporodowymi. Jesteśmy przekonane, że będziemy w stanie pomóc również Tobie. Jak widzisz na podstawie przytoczonych wyżej orzeczeń sądów, uzyskanie świadczeń z tytułu uniemożliwienia wykonania zabiegu przerwania ciąży jest możliwe. Chętnie wysłuchamy Twojej historii.
