Urazy okołoporodowe – przykłady, objawy i skutki, odszkodowania i zadośćuczynienia
Statystyki wskazują, że liczba mechanicznych urazów okołoporodowych stale maleje. Jest to niewątpliwie dobra wiadomość, do której przyczynił się wzrost standardów opieki położniczej. Równocześnie jednak u noworodków nadal do najważniejszych problemów neurologicznych zalicza się okołoporodową encefalopatię niedotlenieniowo-niedokrwienną. U drobnych wcześniaków urodzonych przed 32. tygodniem ciąży występują wylewy dokomorowe i okołokomorowa leukomalacja. Urazy okołoporodowe, jak również niedotlenienie dziecka, mogą wpływać na wystąpienie uszkodzeń układu nerwowego. W konsekwencji, dziecko może cierpieć na mózgowe porażenie dziecięce, porażenie splotu barkowego, upośledzenie umysłowe czy padaczkę.
Urazy okołoporodowe – jakie najczęściej występują u dzieci?
Urazy okołoporodowe statystycznie występują u 1,5-3% noworodków noworodków. Dotyczą układu nerwowego, narządu ruchu oraz narządów wewnętrznych. Najczęściej występujące urazy okołoporodowe to m.in.
- Urazy głowy i szyi – złamania kości czaszki, kręcz szyi, uszkodzenia skóry głowy, przedgłowie, krwiaki podokostnowe, wgniecenia kości czaszki.
- Urazy narządu ruchu – złamania kości udowej, obojczyka, kości ramiennej.
- Uszkodzenia obwodowego układu nerwowego – porażenie splotu barkowego, porażenie nerwu przeponowego. Porażenia splotu barkowego mogą mieć różny charakter. Wyróżnia się porażenia splotu barkowego typu Duchenne’a-Erba, typu Klumpke oraz całkowite.
To niestety nie wszystkie urazy, które mogą spotkać noworodka.
Urazy okołoporodowe – uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego
Kolejną, bardzo obszerną kategorią urazów okołoporodowych, są uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Zaliczamy do nich:
- Encefalopatię niedotlenieniowo-niedokrwienną. Encefalopatia może mieć charakter lekki, umiarkowany i ciężki. W wyniku encefalopatii w badaniu neuropatologicznym stwierdza się najczęściej u noworodków zmiany o charakterze selektywnej martwicy neuronów, przystrzałkowego uszkodzenia mózgu, martwicy niedokrwiennej i stanu marmurkowatego.
- Krwawienia śródczaszkowe – występują aż u 20-50% noworodków urodzonych przed 35 tygodniem ciąży. W ciężkich krwawieniach występuje tzw. zespół katastroficzny – charakteryzuje się m.in. zaburzeniami oddychania, brakiem reakcji źrenic na światło, zaburzeniami świadomości u noworodka. Może wystąpić również zespół objawów mniej nasilonych – mniej drastyczna wersja zespołu katastroficznego. Objawy to m.in. zaburzenia świadomości mniej zauważalne niż w zespole katastroficznym czy nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych dziecka. Objawem wczesnej fazy krwawienia dokomorowego jest również zmniejszenie kąta podeszwowego. U wcześniaków charakteryzuje się zmniejszeniem kąta podeszwowego (np. do 100° przy normie 150-170°) podczas podciągania kończyny w pozycji supinacyjnej. Dzieje się tak pomimo obniżonego napięcia mięśniowego w kończynach dolnych. Wystąpić może również obniżone napięcie mięśniowe. Sama wiotkość kończyn dolnych zazwyczaj ustępuje dość szybko. Hipotonia tułowia może jednak utrzymywać się przez wiele tygodni lub miesięcy.
Oprócz wyżej wymienionych zaburzeń, u wcześniaków z krwawieniami śródmózgowymi lekarze często stwierdzają bezdechy, zmniejszoną aktywność spontaniczną oraz zaburzenia perystaltyki jelit. Napięcie mięśniowe i widzenie może również rozwijać się wolniej niż u innych dzieci. Aż u 43% wcześniaków, u których wystąpiły krwawienia około- i dokomorowe, występują drgawki. Drgawki te zazwyczaj trwają krócej niż u dzieci donoszonych.
Urazy okołoporodowe – powikłania ciężkich krwawień dokomorowych
Do powikłań w przypadku ciężkich krwawień dokomorowych należy przede wszystkim wodogłowie pokrwotoczne. Ponadto, aż u 27-50% dzieci z krwawieniem dokomorowym III° i krwawieniem okołokomorowym rozwija się mózgowe porażenie dziecięce. Najczęściej przybiera formę niedowładu spastycznego czterokończynowego. U dzieci występują również zawał krwotoczny przykomorowy i leukomalacja okołokomorowa. W wyniku zakrzepu w naczyniu mózgowym albo zatoru z serca, łożyska lub żyły pępowinowej, może dojść również do tzw. udaru okołoporodowego.
Udary okołoporodowe zazwyczaj wykazują związek z encefalopatią niedotlenieniowo-niedokrwienną. Mogą mieć również związek wrodzonymi wadami serca, zaburzeniami krzepnięcia, odwodnieniem i koniecznością zastosowania ECMO, jak również zakażeniami. Ryzyko zwiększają też porody kleszczowe, porody z użyciem próżnociągu i cesarskie cięcia.
Do powikłań krwawień dokomorowych zalicza się też żółtaczkę jąder podkorowych. Rozpoznaje się ją u dzieci urodzonych po 35 tygodniu wieku płodowego. Skutkiem żółtaczki jąder podkorowych są zazwyczaj zaburzenia ruchowe – atetotyczna i dystoniczna forma mózgowego porażenia dziecięcego. U dzieci występują również niedosłuch lub głuchota, uszkodzenia ruchów gałek ocznych, a zwłaszcza spojrzenia w górę oraz widoczne zmiany w wybarwieniu szkliwa zębów.
Rzadszym powikłaniem krwawień niedokrwiennych są okołoporodowe uszkodzenia rdzenia kręgowego. Jeśli występują, zwykle są wynikiem pomyłek i błędów diagnostycznych. Przerwanie rdzenia kręgowego o charakterze ciągłym zdarza się bardzo rzadko. Jeśli jednak od niego dojdzie, statystyki są niepokojące. Śmiertelność w okołoporodowych uszkodzeniach rdzenia wynosi aż 18%. U dzieci, które przeżyły konieczne jest wdrożenie tracheostomii i wentylacji mechanicznej.
Urazy okołoporodowe – uszkodzenia nerwów czaszkowych i okołoporodowe uszkodzenia innych narządów
Do najczęstszych uszkodzeń nerwów czaszkowych zaliczamy porażenie nerwu twarzowego oraz uszkodzenie nerwów IX-XII. Porażenia nerwu twarzowego pojawiają się najczęściej w wyniku stosowania wszystkim kleszczy lub próżniociągu podczas porodu. Do okołoporodowych uszkodzeń innych narządów zalicza się natomiast uszkodzenia: śledziony, żołądka, wątroby, narządów płciowych, oczu i nadnerczy.
Spośród nich wszystkich, stosunkowo najrzadziej występują uszkodzenia narządów płciowych. Najczęściej są one skutkiem porodów miednicowych. Objawami są: obrzęk, przekrwienie, krwawienia do worka mosznowego. Może dojść także do uszkodzenia jąder. Dzieci takie wymagają stałej opieki urologicznej. Bardzo groźne są również okołoporodowe uszkodzenia oczu. Objawiają się w postaci retinopatii wcześniaczej, czyli w uszkodzeniu siatkówki. Retinopatia wcześniacza najczęściej występuje u dzieci z bardzo małą masą urodzeniową. Czynnikiem, który sprzyja jej rozwojowi, jest m.in. niedotlenienie, wady serca, zakażenia.
Urazy okołoporodowe – mózgowe porażenie dziecięce
Mózgowe porażenie dziecięce, zgodnie z najnowszą definicją, określa się jako „grupę trwałych, niepostępujących zaburzeń ruchu i postawy, będących następstwem nieprawidłowości rozwoju mózgu, do których doszło w okresie płodowym i noworodkowym”. Mózgowe porażenie dziecięce nie jest sprecyzowaną jednostką chorobową, ale składa się na nie cały zespół objawów chorobowych. Mózgowe porażenie dziecięce może występować w kilku postaciach: kurczowego porażenia połowiczego, obustronnego porażenia kurczowego, obustronnego porażenia połowiczego, w postać móżdżkowej, a także w postaci pozapiramidowej. Dzieci dotknięte różnymi postaciami mózgowego porażenia dziecięcego wymagają wieloetapowej opieki – m.in. neurologicznej, rehabilitacyjnej czy ortopedycznej. Stosuje się wobec nich kompleksową rehabilitację, a także leki zapobiegające padaczce czy toksynę botulinową typu A.
Więcej o mózgowym porażeniu dziecięcym pisałyśmy już dwukrotnie: w artykule o czterokończynowym porażeniu dziecięcym oraz mózgowym porażeniu dziecięcym w kontekście przyczyn, profilaktyki i orzecznictwa.
Urazy okołoporodowe – odszkodowanie i zadośćuczynienie
Jeśli powikłania okołoporodowe lub urazy okołoporodowe są skutkiem błędu medycznego – lekarza, położnej lub innego członka personelu medycznego – rodzice mogą walczyć o odszkodowanie, zadośćuczynienie i rentę. Oczywistym jest, że żadne pieniądze nie wynagrodzą dziecku i rodzicom cierpienia związanego z wystąpieniem urazu. Dzieci po urazach często wymagają jednak dalszego, nierzadko bardzo kosztownego leczenia.
Czy doszło u Ciebie lub dziecka do komplikacji, powikłań lub urazu okołoporodowego? Podejrzewasz błąd przy porodzie? Potrzebujesz porady? Zadzwoń 536 007 001
