PORÓD – Prawa rodzącej w trakcie porodu w szpitalu
Prawa rodzącej przysługujące jej w trakcie porodu to zagadnienie o bardzo dużym znaczeniu praktycznym. Poród zawsze jest dla kobiety stresującym i trudnym wydarzeniem. Dlatego też, ważne jest, aby miała świadomość, że na sali porodowej nie jest zdana na łaskę personelu medycznego, ale przysługują jej pewne prawa, których personel musi przestrzegać. Idealnie by było, gdyby zawsze były przestrzegane. Niektóre z nich mogą być dla wielu nieświadomych kobiet zaskakujące – dlatego warto przeczytać ten artykuł.
Prawa rodzącej w trakcie porodu – gdzie ich szukać?
Nie istnieje jeden, konkretny akt prawny, który zawierałby precyzyjny katalog wszystkich praw przysługujących kobiecie, szykującej się do porodu. Prawa rodzącej znajdziemy m.in. w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ponieważ wiele z nich pokrywa się ogólnymi prawami pacjenta. Znajdziemy je również w ustawie o działalności leczniczej z 15 kwietnia 2011 r. Ogromne znaczenie mają również tzw. standardy okołoporodowe, ogłaszane przez Ministerstwo Zdrowia. W 2019 r. rodzące czekają ważne zmiany dotyczące standardów – 4 kwietnia 2018 r. Ministerstwo Zdrowia opublikowało nowy tekst. Więcej o standardach okołoporodowych i planowanych zmianach możesz przeczytać w tym artykule. Pewne standardy wyznaczają również rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.
Prawo do wyboru szpitala do porodu i zwolnienia lekarskiego
Możesz dowolnie wybrać szpital publiczny, w którym chciałabyś rodzić. Szpital musi Cię przyjąć – chyba, że w dniu, kiedy się zgłosisz nie będzie akurat wolnych miejsc. Wówczas szpital przewiezie Cię do innego szpitala, gdzie są wolne miejsca. Warto również, abyś jeszcze przed wyborem szpitala, pamiętała, że zwolnienie lekarskie wystawione z powodu ciąży, może trwać do 270 dni. W praktyce oznacza to, że może trwać również czas następujący po przewidywanej dacie porodu. Skierowanie do hospitalizacji otrzymasz od 41 tygodnia trwania ciąży. Przed 41 tygodniem, opiekę nad Tobą będzie sprawował lekarz lub położna.
Prawo do obecności bliskiej osoby
Kobiety rodzące często chcą, aby w tym trudnym momencie był przy nich ktoś bliski. Mają takie prawo. Może Ci towarzyszyć jedna osoba bliska i to zarówno w trakcie samego porodu, jak również w gabinecie lekarskim tuż po przyjęciu do szpitala. Prawo takie daje Ci art. 21 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Osobą bliską może być oczywiście Twój mąż, ale również krewny czy osoba, z którą pozostajesz we wspólnym pożyciu. Możesz również dowolnie wskazać inną osobą, np. przyjaciółkę. Lekarz może wyprosić taką osobę z sali, ale dopiero na Twoją wyraźną prośbę. Może zrobić to również w sytuacji istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego albo względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Jeśli lekarz lub inny członek personelu medycznego nie zezwolą Ci na towarzystwo bliskiej osoby, powinno to zostać odnotowane w dokumentacji medycznej. Wewnętrzne regulacje szpitala – regulaminy itp. nie wyłączają Twojego prawa do obecności bliskiej osoby w sytuacjach okołoporodowych.
Prawo do obecności wyłącznie niezbędnego personelu medycznego
W trakcie porodu przysługuje Ci oczywiście ogólne prawo do intymności. Tym samym, możesz wymagać, aby podczas porodu był przy Tobie wyłącznie niezbędny personel medyczny. Jeśli zjawią się np. studenci medycyny, masz prawo poprosić o opuszczenie przez nich sali. Takie prawo wynika zasadniczo z art. 22 ust. 2 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Wyjątkiem będzie jednak sytuacja, w której zdecydujesz się na poród w tzw. szpitalu klinicznym. Takie szpitale stanowią bazę naukowo-dydaktyczną dla przyszłych lekarzy, a art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie ma do nich zastosowania.
Prawo do sporządzenia planu porodu i wyboru pozycji rodzenia
Plan porodu do dokument, w którym powinnaś określić na jakie działania w trakcie porodu się zgadasz i jakie są Twoje oczekiwania co do przebiegu porodu. Oczywiście, przebiegu porodu nie da się zaplanować co do minuty. Plan jest jednak podstawą dla personelu medycznego do prowadzenia Twojego porodu. Powinnaś opracować go wraz z lekarzem, prowadzącym Twoja ciążę jeszcze przed porodem.
Plan Twojego porodu jest ważnym dokumentem i powinien znaleźć się w dokumentacji medycznej. Jeśli nikt z personelu nie zapyta Cię o niego przed rozpoczęciem akcji porodowej, możesz wręczyć go personelowi sama i dopilnować, by znalazł się w dokumentacji. Większość szpitali posiada własne wzory planów porodu, które jedynie uzupełniasz. Możesz z nich skorzystać, jednak większość z nich nie ma wyczerpującego charakteru, a odpowiedzi, które możesz wybrać to tylko „tak” i „nie”.
Możesz również sama wybrać pozycję, w której chcesz rodzić. Większość szpitali rutynowo układa pacjentki na wznak, jednak warto pamiętać, że zarówno w I jak i w II fazie porodu możesz wskazać pozycję, w której jest Ci najwygodniej. Wyjątkiem będą sytuacje, w których np. trzeba monitorować akcje serca płodu i określona pozycja rodzącej będzie konieczna. W pozostałych przypadkach możesz jednak żądać, aby personel medyczny respektował wybraną przez Ciebie pozycję.
Prawa rodzącej, a cesarskie cięcie – czy można zażądać cesarskiego cięcia?
Wiele kobiet jeszcze przed udaniem się na porodówkę, nastawia się psychicznie na wykonanie cesarskiego cięcia. Sprawa nie jest jednak taka prosta – szpital ma obowiązek wspierania naturalnych dróg rozwiązania. Z prawnego punktu widzenia, ciężko więc jednoznacznie przesądzić czy kobieta może odmówić porodu siłami natury i zażądać przeprowadzenia cesarskiego cięcia. Decyzja taka należy do lekarza – to lekarz, który sprawuje nad Tobą opiekę, decyduje o tym czy cesarskie cięcie zostanie przeprowadzone czy też nie. Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, cięcie cesarskie powinno zostać wykonane, gdy dalsze oczekiwanie na naturalne rozwiązanie jest bezcelowe. Wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu będzie m.in. przebyte już cesarskie cięcie przez rodzącą w przeszłości.
W praktyce zdarzają się sytuacje, w których lekarz podejmując decyzję o cesarskim cięciu zbyt pochopnie, jak również – niestety – takie, w których zwlekają z nią zbyt długo. Efektem zbyt długiego oczekiwania na decyzję o przeprowadzeniu cesarskiego cięcia często jest niedotlenienie dziecka, a w skrajnych przypadkach – śmierć. Mimo, że udowodnienie szpitalowi, że cesarskie cięcie powinno być przeprowadzone, a nie zostało lub, że decyzję podjęto zbyt późno, nie jest proste, sądy często stają po stronie rodzących. Przykładem może być chociażby wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 2002 r. (I ACa 576/01; OSP 2003, z. 2, poz. 23), który uznał, że kontynuowanie porodu siłami natury, pomimo wystąpienia bezwzględnych przesłanek do wykonania cesarskiego cięcia, jest błędem medycznym. W tej sprawie lekarz zignorował objawy, wskazujące na wewnątrzmaciczną zamartwicę płodu, będącą skutkiem jego niedotlenienia. W konsekwencji dziecko cierpi na mózgowe porażenie dziecięce oraz jest upośledzone umysłowo w stopniu znacznym. W innej sprawie, Sąd Okręgowy w Katowicach (orzeczenie z 2003 r., sygn. akt. II C 844/01/05), uznał, że błędem jest nieprzeprowadzenie badań biometrycznych płodu, które pozwalają stwierdzić zbyt duże rozmiary dziecka do porodu siłami natury. Zaniechanie badań było w tej sprawie przyczyną niewykonania cesarskiego cięcia, za co szpital poniósł odpowiedzialność.
Również nasza kancelaria często reprezentuje pacjentki poszkodowane tego typu błędem medycznym. Reprezentowałyśmy przed Wojewódzką Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych m.in. pacjentkę, której dziecko przyszło na świat w stanie ciężkiego niedotlenienia oraz cierpiało na niewydolność wielonarządową wskutek zbyt późnej decyzji o wykonaniu cesarskiego cięcia. Jednym z powodów, dla których doszło do szkody, było nieprawidłowe postępowanie szpitala w reakcji na nieprawidłowe wyniki badania KTG. Nieprawidłowe wyniki KTG mogą stanowić ważną przesłankę do wydobycia dziecka przy pomocy cesarskiego cięcia. Sprawę wygrałyśmy na pierwszym posiedzeniu!
Prawa rodzącej – pozostałe prawa
Inne prawa, które Ci przysługują to:
- Prawo do świadomego udziału w decyzjach dotyczących porodu – prawo to dotyczy w szczególności podejmowanych przez personel działań medycznych i stosowanych metod leczenia.
- Prawo do wyboru osoby, które będzie sprawowała nad Tobą opiekę. Możesz wybrać spośród osób uprawnionych do jej sprawowania. Musisz jednak wziąć pod uwagę zasady organizacyjne, obowiązujące w danej placówce, określone w jej regulaminie.
- Prawo do skorzystania z pomocy Pełnomocnika ds. Praw Pacjenta – powinien być do dyspozycji w każdym szpitalu.
- Prawo do opieki duszpasterskiej. W przypadku pogorszenia stanu zdrowia lub zagrożenia życia, szpital ma obowiązek zapewnienia Ci kontaktu z duchownym Twojego wyznania.
- W trudnych sytuacjach, np. urodzenia dziecka skrajnie małego lub z wadą wrodzoną, szpital musi zapewnić Ci opiekę psychologa.
Prawa rodzącej w trakcie porodu muszą być przestrzegane
Wiele kobiet, nawet mając świadomość, że ich prawa w trakcie porodu są naruszane, boi się zareagować w obawie o np. gorszą jakość dalszej opieki lub wręcz złośliwości ze strony personelu. Obawy są w pewnym stopniu uzasadnione, ale zdecydowanie warto reagować. Opieka położnicza w Polsce stale ulega poprawie, jednak do ideału wciąż nam jeszcze daleko. Jeśli myślisz, że w trakcie Twojego porodu, doszło do naruszenia przysługujących Ci praw – być może przysługuje Ci odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Skontaktuj się z nami, porozmawiamy.
